آیا سبد سرخ­کن سرطان­زا است؟

معمولاً همه ما، تفلون را با خاصیت نچسب بودنش می­‌شناسیم. از این ماده اکثرا در ساخت ظروف آشپزخانه مثل ماهیتابه، قابلمه، سینی فر و سبد سرخ­کن استفاده می‌­شود. سبد سرخ‌­کن معمولاً از پوشش تفلونی برای خاصیت نچسب بودن پوشیده شده است. برخی باور دارند که ظروف تفلنی ممکن است ریسک ابتلا به سرطان را افزایش دهند. در این مقاله به درست یا غلط بودن این شایعه و کاربرد­های سبد­های تفلون سرخ‌­کن­‌ها، می­‌پردازیم.

پاسخ به این سؤال

نگرانی‌ها و شایعات مرتبط با سلامتی ظروف آشپزخانه، همواره موضوعی حائز اهمیت بوده‌اند. از جمله این شایعات، ادعاهایی مبنی بر این است که ظروف تفلون ممکن است مواد سرطان‌زا را به غذاها منتقل کنند و ریسک ابتلا به بیماری­هایی نظیر سرطان را افزایش دهند. در همین ابتدا این اطمینان خاطر را به شما می­دهیم که استفاده ظروف ساخته شده از تفلون در استفاده­های معمولی خطری ندارند و فقط در دما­های بسیار بالا ممکن است خطرناک باشند.

یکی از پیشنهادات ما به شما عزیزان، سرخ کن فیلیپس مدل 9270 بوده که دارای توان 2000 واتی ایت که با توجه به توانی که دارد قدرت و عملکرد دستگاه نیز بالا می‌باشد.

تفلن و مواد تشکیل‌دهنده آن

تفلون یا تفلن نامی تجاری برای ماده­ شیمایی پلی­تترا­فلورو­اتیلن (Polytetrafluoroethylene) یا PTFE است. این ماده دارای خواص نچسب بودن، عایق الکتریکی، ضریب اصطکاک پایین، ضد آب بودن مقاومت شیمیایی و حرارتی بالا است. به علت این خاصیت­های کاربردی از این ماده برای پوشاندن سطوح مختلف استفاده می­شود. این ماده در سال 1938 به‌طور اتفاقی توسط آقای روی پلانکت در شرکت دوپونت کشف شد و در سال 1945 با نام تجاری تفلون به ثبت رسید.

این ماده مرکب از زنجیره‌ای از اتم‌های کربن تشکیل شده است که هر اتم کربن به دو اتم فلور متصل است. این ساختار باعث می‌شود که تفلون دارای ضریب اصطکاک بسیار پایین باشد و تقریباً به هیچ ماده‌ای نچسبد. همچنین تفلون در برابر اکثر اسیدها و بازها مقاوم است و در دمای بین 260- تا 260 درجه سانتی‌گراد خواص فیزیکی و شیمیایی خود را حفظ می‌کند. همچنین با افزودن مواد دیگر مانند شیشه، برنز، کربن و گرافیت می­توان خواص آن را افزایش داد.

خاصیت­‌های فراوان و کاربردی آن باعث شده تا در صنعت کاربردهای مختلف و گسترده‌ای داشته باشد. برخی از این کاربردها عبارت‌اند از:

– پوشش ظروف آشپزخانه، لوله‌ها، سیم‌ها و قطعات الکترونیکی

– عایق کابل‌های ارتباطی

– ساخت قطعات مصنوعی بدن انسان مانند پروتز

– ایجاد عایق آب و گاز در قطعات صنایع پتروشیمی

سرخ ­کن و سبد تفلونی سرخ­ کن

سرخ‌کن یک وسیله خانه و آشپزخانه برقی است که با استفاده از حرارت، مواد غذایی را با مقدار کمی روغن سرخ می‌کند. این دستگاه برای کسانی که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند و می‌خواهند از مصرف زیاد روغن بپرهیزند، گزینه‌ای مناسب است. سرخ‌کن از نظر ظاهری شبیه به فر برقی و هوا پز است و در اندازه‌ها و حجم­های مختلف در بازار موجود است.

یکی از اجزای مهم این دستگاه، سبد است. سبد داخلی سرخ‌کن جایی است که مواد غذایی را در آن قرار می‌دهید تا سرخ شوند. این سبد معمولاً از جنس فلز و تفلون است و دارای سوراخ‌های کوچک است تا حرارت و جریان روغن داغ بتواند به طور یکنواخت به تمام قسمت‌های غذا برسد. سبد داخلی سرخ‌کن باید پس از هر بار استفاده، با آب و مایع ظرف‌شویی تمیز شود تا باقیمانده‌های غذا و چربی روغن بر روی آن باقی نماند. بعضی از سبدهای داخلی سرخ‌کن قابل جدا شدن از دستگاه هستند و می‌توانید آن‌ها را در ماشین ظرف‌شویی قرار دهید.

برخی از مزایای استفاده از سرخ‌کن‌هایی با سبد تفلونی عبارت‌اند از:

• کاهش مصرف روغن و چربی که می­تواند به بهبود سلامت قلب و رگ‌ها، کاهش وزن و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی کمک کند.
• حفظ مزه و طعم غذا، سرخ­کن باعث مغز پخت شدن غذا می­شود.
• صرفه‌جویی در زمان و انرژی، چون نیاز به داغ کردن روغن و تعویض مجدد آن نیست.
• صرفه‌جویی در هزینه­ها، چون روغن موجود در دستگاه برای بار­ها سرخ­ کردن قابل استفاده است.
• تمیز کردن آسان، چون سبد­های تفلونی قابل شستشو در ماشین ظرف‌شویی هستند و مواد غذایی به آنها نمی­چسبند.

برای استفاده بهتر از سبد­های تفلونی سرخ‌کن، بهتر است چند نکته زیر را رعایت کنید:

– قبل از استفاده از دستگاه، سبد را خارج کنید، با آب و صابون بشویید و خشک کنید.

– مقدار کمی روغن را روی سطح سبد بپاشید یا با یک دستمال آغشته به روغن، آن را چرب کنید.

– غذای خود را به صورت یک لایه در سبد بچینید و مقداری فضای خالی در میان آن­ها بگذارید تا حرارت و روغن بتواند به آسانی جریان داشته باشد.

شواهد علمی در ارتباط با اثرات مخرب ظروف تفلون بر سلامتی و سرطان­زا بودن آن

تحقیقات متعددی انجام شده است تا اثرات ظروف تفلون بر روی سلامتی انسان‌ها را بررسی کند. تمامی این تحقیقات نشان می‌دهند که در شرایط طبخ معمول، ظروف تفلن به صورت کلی ایمن هستند و مواد سرطان‌زا به غذا منتقل نمی‌کنند.

با وجود شواهد علمی مختلف، هنوز شایعاتی در میان مردم وجود دارد که معتقدند ظروف تفلون ممکن است مضر و حتی سرطان‌زا باشند. این ادعاها به طور گسترده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند که می‌توانند باعث افزایش نگرانی‌ها و تردیدها درباره استفاده و خرید ظرف­های تفلونی شوند.

نگرانی ناشی از خطر سرطان­زا بودن ظروف تفلونی به خاطر اسید پرفلوروکتانوئیک (PFOA ماده­ای شیمایی که در فرآیند ساخت تفلن استفاده می­شد)، بود. اگر چه برخی تحقیقات وجود دارد که ارتباط بین این اسید و سرطان را نشان می­دهند ولی هیچ مدرک قابل اعتنا و ثابت شده­ای میان ارتباط تفلون و سرطان وجود ندارد. از سال 2013 میلادی به بعد، تمامی تولیدکنندگان از اسید پرفلوروکتانوئیک یا PFOA در ساخت و تولید ظروف استفاده نمی­کنند. استفاده از این ماده به خاطر خطراتی که احتمال دارد بر روی سلامتی انسان بگذارد، ده سال است ممنوع شده است.

در شرایط طبخ معمول یعنی دمای کمتر از 260 درجه سانتی­گراد یا 500 درجه فارنهایت، ظروف با پوشش تفلونی هیچ خطری برای سلامتی ندارند. ساختار این ماده در دمای بیشتر از 260 درجه سانتی­گراد شروع به خراب شدن می­شود و گاز­ها و بخار­های سمی و شیمیایی آزاد می­کند. استنشاق این گاز­ها ممکن است منجر به تب پلیمری یا آنفولانزای تفلونی شود. تب پلیمری دارای علائمی موقتی شبیه به آنفولانزا مانند تب و لرز، سردرد و بدن‌درد است. این علائم 4 تا 10 ساعت پس از استنشاق گاز­های سمی ناشی از بیش‌ازحد گرم شدن تفلون ظاهر می­شوند و پس از 12 تا 48 ساعت برطرف می­شوند.

بااین‌حال گزارشات پزشکی نشان می­دهد، تمامی مبتلایان به تب پلیمری برای مدتی طولانی و بیش از 4 ساعت در معرض این گاز­های سمی بوده‌اند. این گاز­ها به علت بیش گرمایش تفلون یعنی دمای بیش از 390 درجه سانتی­گراد یا 730 درجه فارنهایت منتشر می­شوند؛ بنابراین به راحتی امکان ابتلا به تب پلیمری در شرایط عادی پخت‌وپز وجود ندارد.

نقد و بررسی ادعاها

برخی از ادعاها مبنی بر خطرات ظروف تفلون، بر اساس تحقیقات علمی و شواهد تجربی که در بخش قبل توضیح داده شد، قابل تکذیب هستند. برای مثال، در شرایط طبخ معمولی، این ظروف پایدار هستند و مواد سرطان‌زا را به غذاها منتقل نمی‌کند. همچنین، سازمان‌های بهداشتی معتبر، مانند سازمان غذا و دارو (FDA)، ظروف تفلونی را به عنوان ابزاری ایمن برای طبخ و پخت‌وپز تأیید کرده‌اند.

توصیه‌ها و راهکارهای ایمنی

برای استفاده ایمن از ظروف تفلونی، می‌توان از توصیه‌ها و راهکارهای زیر پیروی کرد:

• اجتناب از حرارت زیاد: در صورت استفاده از این نوع ظروف، از حرارت بسیار زیاد (بالای 300 درجه سانتی‌گراد) خودداری کنید، زیرا بیش‌ازحد گرم شدن تفلون باعث آزاد شدن گازهای سمی و مضر شود. در صورتی که فراموش کردید ظرف را از روی حرارت بردارید و بیش‌ازحد گرم شد، پنجره­ها را باز کنید و سعی کنید تا بیش از 4 ساعت در مجاورت آن نباشد.
• جلوگیری از خرابی پوشش: پوشش تفلون معمولاً ضعیف، آسیب­پذیر و شکننده است، بنابراین از ابزارهای خشن فلزی و تیز در مجاورت آن استفاده نکنید. برای شستشو بهتر است از اسفنج­های نرم استفاده کنید. همچنین از وارد شدن ضربه شدید به این ظروف جلوگیری کنید.
• عدم استفاده از ظروف آسیب‌دیده: در صورت دیدن پوشش تفلونی، پوشش ظرف را بازیابی و تعمیر کنید دیگر از استفاده آن صرف‌نظر کنید. اگر پوشش سبد تفلن سرخ­کن شما دچار آسیب شد، آن را تعویض کنید تا از خطرات احتمالی در امان بمانید.
• عدم استفاده از این مواد در ماکروویو یا فر: به علت دمای بالای این دستگاه­ها ممکن است منجر به آزاد شدن گاز­های سمی شوند.

مقررات و استانداردها در ساخت ظروف تفلونی

به‌طورکلی، استانداردهای لازم برای ساخت ظروف تفلنی عبارت‌اند از:

– استفاده از مواد اولیه باکیفیت و مطابق با نظامات بهداشتی و فنی و عدم وجود ماده PFOA در مواد تشکیل‌دهنده

– رعایت دقت حداکثری در فرآیندهای تولید، از جمله اجرای پوشش، جوشکاری، برشکاری و بسته‌بندی

– انجام آزمون‌های کنترل کیفیت و مقاومت در برابر حرارت، سایش، خط و خش، شکستگی و تغییر رنگ

– دارا بودن گواهینامه‌های معتبر و مورد تأیید از سازمان‌های مربوطه، مانند استاندارد ملی ایران، سازمان غذا و دارو و …

ار دیگرپیشنهادات ما به شما عزیزان، سرخ کن نینجا مدل AF400 بوده که دارای توان 2000 واتی ایت که با توجه به توانی که دارد قدرت و عملکرد دستگاه نیز بالا می‌باشد.

پاسخ به چند پرسش متداول

آیا استفاده از ظروف تفلن باعث آلودگی غذا می‌شود؟

خیر، استفاده صحیح از ظروف تفلن منجر به آلودگی غذا نمی‌شود.

آیا ارتباطی بین تفلون و سرطان وجود دارد؟

مطالعات علمی نشان می‌دهند که استفاده از ظروف تفلن به تنهایی نقش مهمی در ابتلا به سرطان ندارد.

آیا ظروف تفلون مواد شیمیایی مضر آزاد می‌کنند؟

به‌طورکلی، ظرف­های تفلونی به مقدار کمی مواد مضر آزاد می‌کنند که در محدوده ایمنی برای انسان‌ها قرار دارد و برای انسان خطری ندارد.

چه نکاتی برای بهترین استفاده از این ظرف­ها باید رعایت کنیم؟

برای استفاده بهتر از این ظرف­ها، از حرارت زیاد خودداری کنید و از استفاده اجسام تیز و برنده در آن‌ها پرهیز کنید. همچنین، همیشه از ظروف تمیز و سالم استفاده کنید.

نتیجه‌گیری

در نهایت، می‌توان نتیجه گرفت که ظروف تفلون، در شرایط معمولی طبخ و پخت‌وپز یعنی تا دمای زیر 300 درجه سانتی‌گراد، به‌طورکلی ایمن هستند و اثرات سرطان‌زا ندارند. بااین‌حال، برای استفاده ایمن از این ظروف، رعایت نکات ایمنی و اصول استفاده صحیح از آن‌ها ضروری است. همچنین، اگر نگرانی‌های خاصی در مورد تفلون دارید، می‌توانید از برند­های معروفی مثل فیلیپس یا نینجا استفاده کنید.